Thomas schrijft brieven met Claire over daderschap
Beste Claire,
Ik wil je alvast graag bedanken voor je medewerking aan het project Gevangen in woorden. Onze brieven zijn bedoelt om ook door andere mensen gelezen te worden, en misschien moeten we dan ook even naar hen duiden, dat je wegens privacy-redenen onder een schuilnaam schrijft, die je zelf gekozen hebt.
Het is moeilijk in te beelden hoe het leven is in een gevangenis. Zelf ben ik enkele malen in de gevangenis van Beveren geweest. Ik schreef er met enkele gedetineerden over rouw. Want dat durven mensen buiten de muren nogal eens vergeten dat ook in de gevangenis gerouwd wordt. Voor mij was het een surrealistische ervaring. Niet de gesprekken met de mensen zelf, maar de procedures die steeds doorlopen moesten worden. Het afgesloten zijn van de wereld daarbuiten.
Hetgeen mij het meest raakte is het gevoel van bekeken worden. Deuren werden automatisch ontsloten vanuit de controlekamer omdat men mij zag aankomen. Men volgde mij met andere worden. Toch was ik mij er van bewust dat er één groot verschil was tussen mij en hen aan de andere kant van de tafel. Ik kon besluiten wanneer ik naar buiten ga. Ik kon kiezen wanneer ik zou gaan eten.
Veel mensen hebben geen idee hoe het leven er echt aan toe gaat in de gevangenis. We denken het wel te weten door series en films, maar die geven volgens mij een verkeerd beeld. Vaak worden extreme omstandigheden getoond omdat dat voor een beter verhaal zorgt. Zo krijg je het cliché beeld van de gedetineerde die na enkele jaren de gevangenis verlaat, en de wereld om zich heen niet meer herkent, omdat het nieuws van buiten niet naar binnen komt. Misschien dat jij een beeld kan schetsen hoe jouw dagen eruit ziet, en hoe de levensomstandigheden zijn.
Gevangenissen komen vaak op een negatieve manier in het nieuws. Soms door een opstand bij de gedetineerden. Een ontsnappingspoging. Vaker over een staking bij de cipiers. Vaak om de hoge werkdruk, de veiligheid en de overbevolking aan te klagen. Daarbij krijg je als buitenstaander het idee dat de relatie tussen cipiers en gedetineerden niet goed is. Voel jij een respect van de cipiers naar jou toe, of is de relatie met hen wel eerder gespannen?
Een gevangenisstraf is een straf. Deze heeft volgens mij enkel zin wanneer mensen effectief ook een tweede kans krijgen wanneer ze hun straf uitgezeten hebben. Ik kan mij voorstellen dat je zelf veel bezig bent met de toekomst. Wat hierna. Is dat iets wat jouw kracht geeft, of eerder beangstigd? Op welke manier worden jullie voorbereid om de draad buiten in de samenleving terug op te pikken.
Warme groet,
Thomas
Hoi Thomas …
Voor gevangen in woorden
Je wordt geboren
en wordt meteen ‘gescoord’,
gemeten & gewogen.
je eerste etiket opgeplakt
… ne blèter … ne dikke …
Vanaf dan oordelen mensen, straffen, belonen op hun gevoel.
Beperken je echte ‘ik’.
In school plaatsen ze je in de axenroos, in rooster op scores,
nog enkele etiketten …
punten, cijfers vatten je leven samen.
maar wie ben je dan nog echt?
Weet jij wie ik ben?
Weet jij wat mij vormde?
Weet jij wat in mij leeft?
Weet jij wat achter de lach,
de traan, mijn ‘masker’ zit?
Oordeel dan niet over wat je niet weet,
plak geen etiket op iemand.
en laat je vooral niet leiden
door wat het oordeel is van andere, vaak ook beschadigde
en loodzwaar bepakte mensen …
Er zijn al genoeg ‘Rosalie niemand’s’
… gevormd & beoordeeld …
… misvormd & veroordeeld …
Wanneer we buiten zullen stappen,
zijn we alleen nog een naam
met heel veel etiketten
Weet jij dan nog wie je ‘echt’ bent.
Claire
Beste Claire,
Het is misschien vreemd om zeggen, maar dank voor je pakkende brief. Al voelt het misschien eerder als een gedicht. Jouw woorden stemmen tot nadenken. En zijn bijzonder treffend voor de huidige tijdsgeest, waarin labels vaak te snel toegekend worden.
We kunnen ons de vraag stellen hoe we hier moeten mee omgaan. Want het is niet eenvoudig, categoriseren is menselijk. Het maakt de wereld rond ons kunnen begrijpen. Het maakt de wereld ook voorspelbaar. Want veel mensen hebben het moeilijk als ze niet weten wat ze kunnen verwachten. Soms is labelen, categoriseren, noodzakelijk en helpt het ons vooruit. Denk bijvoorbeeld aan kinderen met dyslexie. Zij kunnen effectief geholpen zijn met een diagnose, omdat de school dan rekening kan houden met bepaalde zaken, waardoor ze niet tussen de mazen van het net vallen.
Anderzijds zijn er zeker ook veel negatieve effecten aan labels. Ze werken stigmatiserend, leveren een etiket op, waar je nog moeilijk vanaf raakt. Soms worden ze ook te snel gegeven. De vraag die we ons als samenleving moeten stellen, is hoe gaan we om met al die labels en scores. Hoe zorgen we ervoor dat ze niet stigmatiserend werken, en geen mensen uitsluiten?
In de eerste plaats moeten we beseffen dat elke mens is meer dan een score. We zijn niet te reduceren tot één categorie. We zijn allemaal uniek. We mogen nog zoveel etiketten op iemand kleven, die persoon zal nog altijd meer dan die etiketten zijn. Helaas is de realiteit nog steeds anders, en kan ik jou frustratie begrijpen.
In de tweede plaats moeten we mensen ook nieuwe kansen geven. Jongeren die het etiket probleemjongere opgeplakt krijgen, moeten dat niet de rest van hun leven met zich meedragen. Daardoor ontneem je hem kansen. Wat dan opnieuw voor moeilijkheden zorgt. Of iemand die een gevangenisstraf krijgt, moet na zijn of haar vrijlating ook effectief de kans krijgen om terug opgenomen te worden in de samenleving.
Een label of een score moet vooral bedoeld zijn om personen te helpen. Zoals het geval bij dyslexie, of zelfs bij de geboorte. Mijn zoon werd drie weken te vroeg geboren. De eerste scores gaven meteen indicatie of hij al dan niet prematuur was. Het was een grensgeval. Hij mocht mee op de kamer, maar na een dag ging het gewicht omlaag. Alles was nieuw voor ons. Dankzij die nauwe opvolging konden we sneller ingrijpen. Het heeft dus echt wel voordelen, maar dan moet het welzijn van de persoon of het kind voorop staan.
Ik ken jou niet als mens. Ik kan me voorstellen dat het moeilijk is om jezelf terug te vinden in alle etiketten die jou opgespeld zijn.
Ik hoop dat er in jou omgeving toch mensen zijn, die daar doorheen kunnen kijken, en de mens erachter zien.
Groet,
Thomas
